Аишьцәа Стругацкиаа
Аркади Натан-иԥа (нанҳәамза 28, 1925 ш., Баҭым — жьҭаарамза 12, 1991 ш., Москва), Борис Натан-иԥа (мшаԥымза 15, 1933 ш., Ленинград — абҵарамза 19, 2012 ш., Санкт-Петербург) Аишьцәа Стругацкиаа — аурыс советтә шәҟәыҩҩцәа, асценаристцәа, асоветтә аамҭазы зеиӷьыҟамыз, СССР анхыбгала ашьҭахьгьы акыр ирылаҵәаны иҟаз аҭҵаарадырреи асоциалтә фантастикеи ирызку арҿиамҭақәа иравторцәоуп.
1950-тәи ашықәсқәа аҩбатәи рызбжазы арратә еиҭагаҩ А. Н. Стругацки, ажурналист Л. Петрови, иара убас ашәҟәыҩҩы, аԥшыхәҩы Р. Кими ицырхырааны, икьыԥхьит адокументалтә повест «Бикини аццышә», уи ашьҭахь иаарласны редакторс аусура далагеит «Аҳәынҭлитҭыжьымҭа» аҿы. Пулковтәи аобсерваториаҿы аус зуаз Б. Н. Стругацкигьы иара убасҵәҟьа алитератураҟны ахцәыргара дашьҭан (амбициақәа иман); ишырҳәо ала, аишьцәа аицавторцәас аусуеицура хацдыркит еисаны. 1957-1959 шықәсқәа рзы Аркадии Бориси Стругацкиаа иаԥырҵеит аповест «Аҟаԥшьеиқәара ԥсҭҳәақәа ртәыла», иара убас акритикцәа иаразнак ала еицгәарҭаз акык-ҩбак ажәабжьқәагьы. 1964 шықәса инаркны Стругацкиаа СССР Ашәҟәыҩҩцәа реидгылахь ирыдыркылеит.
Шықәсарацәалатәи ахԥышәарақәа рышьҭахь иаԥырҵеит еидтәаланы аидеиақәа рылацәажәара адагьы, фразацыԥхьаӡа ҿырҳәала аҳәара аметод. Атекст аус адулара мҩаԥысуан заа ишьақәыргылаз, акырынтә изыхцәажәахьаз хәҭ-хәҭалатәи аплан инақәыршәаны.
Ахҭыстәи аҭҵаарадырра-техникатәи фантастика иаҵанакуа асинтетикатә жанр ала русура хацыркны, аишьцәа Стругацкиаа иаарласны ииасит «ареалтә фантастика» аформала иӡбаз, зидеиатә ҵакы асиужет ҵары иаҵаҵәахыз асоциалтә зыԥхьагәаҭареи амодельҟаҵареи рышҟа. Урҭ рышәҟәқәа реиҳарак идгьылтәым даҿа хдыррак аҿы аконтакт аҟаҵареи, иарбан цивилизациа хкызаалак ԥсабаралатәи аеволиуциа аҽалагалара, мамзаргьы аҽаламгалара ахьынӡақәнагоу, ма иахьынӡаиашоу атәы зҳәо азҵаарақәа рыхәаԥшреи, аутопиа еиуеиԥшым аформақәа рыҭҵаареи ирызкын.
Аишьцәа рырҿиараҿы ирацәаны аҭыԥ ааннакылоит ауаажәларра ридеологиатәра, мамзаргьы рдеидеологиатәра апроблема иадҳәалоу азҵаарақәа, иара убасгьы аҳәынҭқарраҿы акультура рольс иааннакыло иадҳәалоу апроблемақәа. 1960-тәи ашықәсқәа актәи рызбжазы аишьцәа Стругацкиаа иаԥырҵеит иаку афантастикатә метадунеи, еибыҳәарала, «Шьыбжьаанӡатәи адунеи» ҳәа зыхьӡҵоу. Уи аҟноуп иахьымҩаԥысуа жәабаҟа повест рҿы иаарԥшу ахҭысқәагьы. Урҭ иаԥырҵаз акоммунизм ахаҿсахьа аеволиуциатә ҿиара мҩаԥысуеит еиԥҟьарадатәи агеополитикатәи «агеокосмостәи» мпыҵахалара аганахь, асоциалтә хылаԥшра амеханизмқәагьы урҭ инарыцҵаны. Аутопиа еиуеиԥшым аформақәа рыҭҵаара («Ихароу Ацәаҟәа» инаркны) Стругацкиаа агәра днаргеит ауаатәыҩса хыԥхьаӡарала еиҟарам асоциалтә гәыԥқәа (страты) рыла рҽеиҩшара хырԥашьа шамам, арҭ агәыԥқәа рхаҭарнакцәа зегьы ишрылымшо, урҭ зегьы неилымхрада аԥхьаҟатәи аԥсҭазаара лашахь аиасра ишаԥсаны ишыҟам. Аишьцәа агәҭынчымра рызнарҵысуан ауаҩы иԥсабара шьаҭанкыла ареконструкциа азызуаз, атехникатә культура иаҿагылоу абиологиатә цивилизациа аԥҵара лҵшәас иаиуаз. 1980 шықәса инаркны Б. Н. Стругацки иашьеи иареи рырҿиаратә мҩа алибералтәреи адиссидентреи рхырхарҭала даҽакала ахәаԥшра, азхәыцра далагеит.
Азхьарԥшқәа
аредакциазура- "Коротко об авторах". Аркадий и Борис Стругацкие. Официальный сайт. Русская фантастика. Ириашоу 2023-09-24 шықәсазы.
- "Собрание сочинений". Аркадий и Борис Стругацкие. Официальный сайт. Русская фантастика. Ириашоу 2023-09-24 шықәсазы.
- "Библиография". Аркадий и Борис Стругацкие. Официальный сайт. Русская фантастика. Ириашоу 2023-09-24 шықәсазы.