«Иапониа» аревизиақәа рыбжьара аиԥшымзаара

Содержимое удалено Содержимое добавлено
м revert (vandalism)
Полностью удалено содержимое страницы
Ацәаҳәа 1:
{{Аҳәынҭқарра |
| Аофициалтә ахьʒ = 日本
| Аҧсуахьʒ = Иапониа
| Абыраҟ = Flag of Japan.svg
| Агерб = Imperial Seal of Japan.svg
| map = Japan-location-cia.gif
| Агимн = «君が代»
| Аҳҭнықалақь = [[Токио]]
| Абызшәа = [[Иапон бызшәа|Иапоншәа]]
| Арелигиа =
| Ахада хкы = Император
| Ахада =[[Акиҳито]]
| Аҧыза-министр = [[Йошиҳико Нода]]
| Аиҿкаара =
| Аланхо =127 430 000
| Аланхо ш. =2010
| Аҵанакы =377 944
| Авалиута = [[Иена]]
| Авалиута код = JPY
| Ателефон код =81
| cctld =.jp
| Асааҭтә зона = +8
}}
'''Иапо{{Акут}}ниа''' (日本), аофициалтә ахьӡ {{ниҳонго|{{audio|help=no|Ja-nippon_nihonkoku.ogg|«Ниҳон коку», «Ниппон коку»}}|日本国}} — адгьылбжьахатәи аҳәынҭқарра [[Азиа|Азиаҟны]] ауп. [[Аокеан Ҭынч]] аҟны, [[Иапонтә амшын]]и, [[Чын]]и, [[Ҩадатәи Кореа|Ҩадатәгьы]] [[Аладатәи Кореа|Аладатәгьы]] [[Кореа|Кореи]], [[Урыстәыла|Урыстәылеи]] мрагыларахь иҟоуп. Атерриториа [[Охоттә амшын]] аҟнытә аҩадаҟны [[Мрагылартә-Чынҭатә амшын]] аҟнынӡа аладаҟны иаҵанакуеит. Иапониа [[аҳҭнықалақь]] [[Токио]] ауп.
 
Аҵанакы — {{км²|377 944}}.
 
Аҳәынҭқарра иаланхо — {{иаланхо|127 430 000|2010}}.
 
== Аҭоурых ==
[[Афаил:Jomon vessel 3000-2000BC.jpg|thumb|[[Ӡиомон]] бжьаратә апериод акерамика.]]
Раҧхьатәи аҷыдарақәа [[Иапонтә архипелаг]] ауаа рықәныпхара ицәырҵон 40тә ҟа азқьышықәса ҳ-е-ӡа иапонтә апалеолит, иарбан 12тә азқьышықәсаӡа ҳ-е-ӡа еиҵиҵит, алагамҵа аан. Ажәытәтәи Иапониа ауааҧсыра ашәарыцареи аҟәшәареи ауон, раҧхьатәи аџьаџьа ахаҳәтә [[Амаруга|амаругақәа]] реиҟаҵон. Ари апериод аҿы [[Атерракота|акерамикатә]] алхымҭақәа ыҟам азы, апериод акерамикаӡымҭа ихьӡырҵоит. 12 000 шықәсаҟнытә ҳ-е-ӡы [[ӡиомон]] апериод изҵысит, уи амраҭашәаратәи атәылақәа рҭоурых археологиатәи апериодизациала [[Амезолит|мезолити]] [[Анеолит|неолити]] ирышьашәалоуп.
 
500-ҟа шықәса ҳ-е-ӡы [[иаиои]] период изҵысит. Иаиои аан Иапонтә архипелаг аҿы ақәҭәаратә [[аҧрынџьлаҵара]], [[акыцӡратә аикәагьежь]], [[асарҭы]], аметаллқәа рқәаарыхра, ахырҕәҕәарҭақәа — рцәырҵит. Арҭ аҿыцқәа Иапониахь [[Чын|Чынҭеи]] [[Кореа|Кореи]] рҟнытә аиммигрантцәа раагеит.
 
Аиапонцәа раҧхьаӡа ачынҭатәи ҭоурыхтә ахроника [[Ханьшу]] рыхиҳәааит. Чынҭатә «Х-аҳрак рҭоурых» Ва-тәыла (ус чынҭуаа Иапонтә архипелаг ихьӡырҵеит) еиҳа какала ирҵеит. Ари хроникала ахҧатәи шықәсаҿы аҳра амч-алшара дуӡа измо [[Иаматаи]] аҳра иҟан, [[Химико]] иаҳкәажәан.
 
250тә ш. аҿы [[Кофуи]] апериод иаиои еибаҧсахит. Ари апериод аан ахәҳәыгәрақәа ркултура иплеит. Иамато араион аҿы ахьӡык иапонтә аҳәынҭқарра ицәырҵит.
 
== Агьеографиа ==
[[Афаил:Satellite image of Japan in May 2003.jpg|thumb|Иапониа аспутникаҟнытә афотографиа.]]
 
=== Аӡы аресурсқәа ===
Иапониаҿы иҟьаҿу ашьхатә ӡиасқәа рацәаны иҟоуп ([[Шинано]], [[Тоне]], [[Китаками]]).
 
=== Афлора ===
 
=== Афауна ===
 
== Административ-территориалтә ашара ==
 
Иапониа 47 аҩаӡара дуӡӡа административтә акқәа — префектурқәа, азы ишоит. Еспрефектура префект дха иргылоуп.
[[Афаил:Map of the prefectures of Japan with claimed territories.png|thumb|upright=1.2|Иапониа апрефектурқәа рыхсаала. Острова, которые Япония [[Проблема принадлежности южных Курильских островов|оспаривает]] у России, окрашены оранжевым цветом]]
Ниже представлен список префектур в порядке [[ISO 3166-2:JP]], сгруппированных по регионам.
{| style="margin:auto;"
|-
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Ҳоккаидо]]'''</div>
----
1.&nbsp;[[Ҳоккаидо (агубернаторра)|Ҳоккаидо]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Тохоку]]'''</div>
----
2.&nbsp;[[Аомори (апрефектура)|Аомори]]<br />
3.&nbsp;[[Ивате]]<br />
4.&nbsp;[[Мииагьы (апрефектура)|Мииагьы]]<br />
5.&nbsp;[[Акита (апрефектура)|Акита]]<br />
6.&nbsp;[[Иамагата (апрефектура)|Иамагата]]<br />
7.&nbsp;[[Фукушима (апрефектура)|Фукушима]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Канто]]'''</div>
----
8.&nbsp;[[Ибаракьы]]<br />
9.&nbsp;[[Тотигьы]]<br />
10.&nbsp;[[Гумма (апрефектура)|Гумма]]<br />
11.&nbsp;[[Саитама (апрефектура)|Саитама]]<br />
12.&nbsp;[[Чиба (апрефектура)|Чиба]]<br />
13.&nbsp;[[Токио]]<br />
14.&nbsp;[[Канагава (апрефектура)|Канагава]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Чиубу]]'''</div>
----
15.&nbsp;[[Ниигата (апрефектура)|Ниигата]]<br />
16.&nbsp;[[Тоиама (апрефектура)|Тоиама]]<br />
17.&nbsp;[[Ишикава]]<br />
18.&nbsp;[[Фукуи (апрефектура)|Фукуи]]<br />
19.&nbsp;[[Иаманаши (апрефектура)|Иаманаши]]<br />
20.&nbsp;[[Нагано (апрефектура)|Нагано]]<br />
21.&nbsp;[[Гьыфу (апрефектура)|Гьыфу]]<br />
22.&nbsp;[[Шизуока (апрефектура)|Шизуока]]<br />
23.&nbsp;[[Аичи (апрефектура)|Аичи]]
|-
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Кансаи]]'''</div>
----
24.&nbsp;[[Мие (апрефектура)|Мие]]<br />
25.&nbsp;[[Шига (апрефектура)|Шига]]<br />
26.&nbsp;[[Киото (апрефектура)|Киото]]<br />
27.&nbsp;[[Осака (апрефектура)|Осака]]<br />
28.&nbsp;[[Хього (апрефектура)|Хього]]<br />
29.&nbsp;[[Нара (апрефектура)|Нара]]<br />
30.&nbsp;[[Вакаиама (апрефектура)|Вакаиама]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Чиугоку]]'''</div>
----
31.&nbsp;[[Тоттори (апрефектура)|Тоттори]]<br />
32.&nbsp;[[Шимане (апрефектура)|Шимане]]<br />
33.&nbsp;[[Окаиама (апрефектура)|Окаиама]]<br />
34.&nbsp;[[Ҳирошима (апрефектура)|Ҳирошима]]<br />
35.&nbsp;[[Иамагучи (апрефектура)|Иамагучи]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Шикоку]]'''</div>
----
36.&nbsp;[[Токушима (апрефектура)|Токушима]]<br />
37.&nbsp;[[Кагава]]<br />
38.&nbsp;[[Ехиме]]<br />
39.&nbsp;[[Кочи (апрефектура)|Кочи]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''[[Кьушу]]и [[Окинава|Окинавеи]]'''</div>
----
40.&nbsp;[[Фукуока (апрефектура)|Фукуока]]<br />
41.&nbsp;[[Сага (апрефектура)|Сага]]<br />
42.&nbsp;[[Нагасаки (апрефектура)|Нагасаки]]<br />
43.&nbsp;[[Кумамото (апрефектура)|Кумамото]]<br />
44.&nbsp;[[Оита (апрефектура)|Оита]]<br />
45.&nbsp;[[Мииазаки (апрефектура)|Мииазаки]]<br />
46.&nbsp;[[Кагошима (апрефектура)|Кагошима]]<br />
47.&nbsp;[[Окинава (апрефектура)|Окинава]]
|}
 
== Аекономика ==
 
=== Атранспорт ===
Иапониа амҩақәа аргылара аҧара рацәаны иақәихарџьит. 1,2-ҟа млн. км мҩа еилаҳәоқәа ихы еирхәо автотранспорт аныҟәага хада иҟоуп. Иапониахь [[амҩа армаварала аныҟәара|амҩа армаварала рныҟәоит]].
 
Аихамҩатә акомпаниақәа ржәабақәа атәылатәгьы арегионтәгьы аџьармыкьаҿы еиндаҭлоит. Ҿырҧштәы азы: [[Иапониатәи Аихамҩақәа]] рыбжь-компаниақәа роуп.
 
Иапониа 173 [[Аҳаирпорт|аҳаирпортқәа]] имоуп.
 
== Алахтыреи ауаажәлари ==
 
=== Аныҳәақәа ===
 
{| class="wide"
|+ Иапониа аҳәынҭқарратә ныҳәақәа
|-
! Амш
! Ахьӡ
|-
| [[1 ажьырныҳәа]]
| {{нихонго|Ашықәс Ҿыц актәи амш|元日|ганџицу}}
|-
| Второй понедельник января
| {{нихонго|[[День совершеннолетия]]|成人の日|сеиџин но ҳи}}
|-
| [[11 жәабран]]
| {{нихонго|День основания государства|建国記念の日|кенкоку кинен но ҳи}}
|-
| Около [[21 хәажәкыра]]<ref name="equinox">Точная дата объявляется Кабинетом министров в начале февраля предшествующего года.</ref>
| {{нихонго|«Тамашәҭын»|春分の日|шиумбун но ҳи}}
|-
|bgcolor="#FAFAD2"| [[29 мшаҧы]]<ref name="gold">Входит в [[Золотая неделя|золотую неделю]].</ref>
|bgcolor="#FAFAD2"| {{ниҳонго|[[Шиова амш]]|昭和の日|шио:ва но ҳи}}
|-
|bgcolor="#FAFAD2"| [[3 лаҵара]]<ref name="gold"/>
|bgcolor="#FAFAD2"| {{ниҳонго|[[Аконституциа амш (Иапониа)|Аконституциа амш]]|憲法記念日|кэмпо: кинемби}}
|-
|bgcolor="#FAFAD2"| [[4 лаҵара]]<ref name="gold"/>
|bgcolor="#FAFAD2"| {{ниҳонго|[[День зелени]]|みどりの日|мидори но ҳи}}
|-
|bgcolor="#FAFAD2"| [[5 лаҵара]]<ref name="gold"/>
|bgcolor="#FAFAD2"| {{ниҳонго|[[Кодомо-но хи|День детей]]|こどもの日|кодомо но ҳи}}
|-
| Третий понедельник июля
| {{ниҳонго|[[Амшын амш Иапониаҿы|Амшын амш]]|海の日|уми но ҳи}}
|-
| Третий понедельник сентября
| {{ниҳонго|[[День почитания старших]]|敬老の日|кеиро: но ҳи}}
|-
| Около [[23 цәыббран]]<ref name="equinox"/>
| {{ниҳонго|«Тамачан»|秋分の日|шиу:бун но ҳи}}
|-
| Второй понедельник октябрь
| {{нихонго|[[День физкультуры]]|体育の日|таиику но ҳи}}
|-
| [[3 абҵаран]]
| {{ниҳонго|Акультура амш|文化の日|бунка но ҳи}}
|-
| [[23 ноября]]
| {{ниҳонго|День благодарности труду|勤労感謝の日|кинро: каншиа но ҳи}}
|-
| [[23 декабря]]
| {{ниҳонго|[[Император имшира]]|天皇誕生日|тенно: танџио:би}}
|}
 
== Примечания ==
{{reflist}}
 
[[Акатегориа:Иапониа|*]]
[[Акатегориа:Аҳәынҭқаррақәа]]