Диоскуриатәи абаа (ақырҭ. დიოსკურიის ციხე) — Аԥсны абаа Аҟәа ақалақь аҿы.

Римаа ари абаа дыргылеит ҳ. ҟ. I ашәышықәса II азбжазы, антикатә ақалақь Диоскуриа андыргыла ашьҭахь, ажәытә абаа ацәынхақәа рҿы. Убри аамҭа инаркны абааҿы итәан римтәи абаахьчаҩцәа. 131 шықәсазы, аинспекциатә ныҟәара аан, абааи римтәи агарнизони ибеит римтәи агеографи аҭоурыхҭҵааҩи Флави Арриан (95-175 шш.). Абаа VI ашәышықәсанӡа иҟан. Аҟәаратә цәаҳәа алаҟәреи амшын ахыҵреи амшала, уажәазы Диоскуриатәи абаа ацәынхақәа Аҟәатәи аӡыбжьахала аҵан ишьҭоуп. Абаа акырӡа идууп, уи аладатәи ахәҭа амшын иагахьеит. Агәара, инақәыршәаны, 1200 аквадраттә метр аҵакыра амоуп. Абаа еиҵыхуп мрагылара-мраҭашәратә хырхарҭала. Абаа акәакьқәа рҿы абастионқәа иҟан, ҩадахьала иҟаз ҩ-бастионк еиқәхеит. Аҟәа аԥшаҳәа андыргылоз, 1956 шықәсазы, амшын агаҿы иҟаз аҭӡамц ԥыржәеит, анеҩс, ԥыҭраамҭак ашьҭахь, алада-мраҭашәаратә кәакь аҿы иҟаз абастион аҿы аресторан «Диоскуриа» дыргылеит. Аԥшьбатәи абастион убас ихырбгалоуп, зынӡаск иубарҭам. Аԥшаҳәатә бульвар ари абаҟа ҩ-хәҭакны еиҟәнашоит. Абаа ахаҳәи акьыртә ршьышьи ирылхны иргылан. 1578 шықәсазы аҭырқәцәа абри ақалақь рнапаҿы иаарган, ирҿыцны абаа дыргылеит. XVIII ашә. анҵәамҭеи XIX ашә. алагамҭеи азы абраҟа иҟан аԥсуаа раҳцәа ртәарҭа. 1810 шықәса ԥхынгәы азы аурыс ар рдесант, абаа иажәылан, акыраамҭа абомбақәа аларыжьуа, рнапаҿы иааргеит. Убасҟан абаа аурыс архәҭақәа ргыларҭаны иҟалеит. Аурысцәа абаа азкызаара рыԥсахит. XX ашәышықәса актәи аԥшьбарак азы абаа абахҭа аҳасаб ала рхы иадырхәон. Уажәазы абаа аҭӡамцкәа рҭагылазаашьа цәгьоуп, зыԥшра ҟамҵакәа аконсервациа рзутәуп.

Алитература аредакциазура

  • ფლავიუს არიანე, მოგზაურობა შავი ზღვის გარშემო. თარგმანი, გამოკვლევა და რუკა ნათელა კეჭაყმაძისა, თბ., 1961.
  • თ. თოდუა, სებასტოპოლისის გამაგრების სისტემა (ახ. წ. I-VI სს.), ძეგლის მეგობარი, #4, 2000;
  • თ. თოდუა, რომაული სამყარო და კოლხეთი, თბ., 2003;
  • Воронов Ю. Н. В мире архитектурных памятников Абхазии, М. 1978; Воронов Ю. Н. Диоскуриада-Себастополись-Цхум, М. 1980;
  • Трапш М. М. Диоскурия. Культура местного населения в раннеантичное время, Труды, Сухуми, 1969.

Азхьарԥшқәа аредакциазура